Jak wprowadzić młodych ludzi do świata, w którym sztuczna inteligencja jest powszechnie dostępna? Nauczyciel ma szansę stać się mądrym przewodnikiem swoich uczniów. Ale tylko jeśli sam odważy się zaprzyjaźnić z potężnymi możliwościami nowej technologii. Właśnie temu, jak to zrobić, poświęcony był nasz webinar o wykorzystaniu AI w szkole.
Prowadzący wydarzenie, Dariusz Martynowicz, Nauczyciel Roku 2021, inicjator i twórca kampanii respektuj.pl, współtwórca Niepublicznej Placówki Doskonalenia Nauczycieli Centrum Edukacji i Rozwoju Progresownia, miłośnik nowych technologii i kreatywności w edukacji przekonywał uczestników do zaprzyjaźnienia się z AI.
Całość nagrania z garścią metodologii dostępna jest pod linkiem, natomiast poniżej prezentujemy relację tekstową z webinaru.
Table of Contents
Edukacja jest podstawą wszystkiego
Nie ma co się bać narzędzi opertych na sztucznej inteligencji. Wszystkie są dużo łatwiejsze niż średnio trudna aplikacja nauczania zdalnego, z których nauczyciele korzystali podczas pandemii.
Dariusz Martynowicz rozpoczyna webinar, przywołując słowa, które padły z ust Jacka Ma podczas Światowego Forum Ekonomicznego w Davos w 2017 r.: Nie możemy uczyć naszych dzieci rywalizowania z maszynami, ponieważ dzieci zawsze tę rywalizację przegrają.
Wszyscy spodziewali się, że twórca serwisu Alibaba będzie mówił o tym, jak dorobił się swojej fortuny. Tymczasem on całe swoje wystąpienie poświęcił edukacji. Przekonywał, że edukacja jest podstawą wszystkiego. Zachęcał, aby za pomocą różnych, również nowoczesnych narzędzi, uczyć się i uczyć dzieci takich rzeczy, jak:
- świat wartości,
- kompetencje społeczne,
- umiejętność współpracy,
- myślenie krytyczne.
Dariusz Martynowicz podczas webinaru ClickMeeting udowodnił, że także sztuczną inteligencję można do tego wykorzystać.
Wprowadzenie do sztucznej inteligencji w edukacji
Naszym zadaniem jako nauczycielek i nauczycieli jest sprawienie, aby sztuczną inteligencję wykorzystać efektywnie, ale uczyć też młodych ludzi rewizji tego, co jakakolwiek maszyna wypluje. Dlatego że jeśli nie ma rewizji, nie ma krytycznego myślenia, to zanika zdolność rozumienia. Tam, gdzie zanika myślenie i przyjmuje się fakty z góry, tam pojawia się duża przestrzeń na manipulację.
Sztuczna inteligencja rozprzestrzenia się coraz bardziej i nie tylko dociera do świata biznesu, ale również edukacji. Fundamentalnie zmienia każdy aspekt naszego życia, a dzieje się to w oszałamiającym tempie.
Na co musimy stawiać, jeśli chodzi o sztuczną inteligencję? Na to, abyśmy byli w czymś lepsi jako ludzie. Czego można zatem uczyć młodych ludzi?
- Elastycznego poruszania się w świecie płynnie zmieniającej się rzeczywistości.
- Korzystania z technologii w świecie, gdzie fakt przestaje być faktem już po minucie.
- Takich umiejętności, jakich maszyny nigdy nie posiądą, a więc przede wszystkim:
- umiejętności i kompetencji społecznych,
- empatii,
- współpracy projektowej,
- myślenia kategoriami “wejścia w buty innej osoby” (tutaj z pomocną przychodzą takie pojęcia jak empatyzacja czy design thinking).
Zastosowanie sztucznej inteligencji
Można być na tak lub na nie wobec sztucznej inteligencji. Można się jej obawiać lub w pełni wykorzystywać. Na pewno sztuczna inteligencja, oprócz znanych nam już zastosowań, daje nam też wiele szans, takich jak:
- ulepszenie opieki zdrowotnej,
- podniesienie poziomu bezpieczeństwa (podróży, samochodów),
- eliminacja zagrożeń w pracy – roboty zastąpią ludzi na niebezpiecznych stanowiskach,
- obniżenie kosztów usług poprzez ich zautomatyzowanie,
- kontrola danych – zapobieganie cyberatakom i dezinformacji,
- pomoc dla niepełnosprawnych – AI może stać się asystentem osoby niepełnosprawnej, asystentem szkolnym osoby upośledzonej lub o specyficznych trudnościach w nauce.
Obawy związane ze sztuczną inteligencją
Mamy wiele obaw związanych ze sztuczną inteligencją. W celu zniwelowania szkodliwości warto pamiętać na przykład o tym, że instalując jakąś aplikację, nie musimy wyrażać zgody na wszystko. Producent z automatu prosi o zgodę na wszystkie ustawienia domyślne. Warto wtedy wybrać opcję “tylko wymagane”, żeby na przykład nie udostępniać przy okazji książki adresowej.
To, do czego można wykorzystać sztuczną inteligencję, to zmanipulowanie obrazu jakiejś osoby. Umieszczenie nagrania czy zdjęć łudząco podobnych do tego człowieka, w otoczeniu rzeczy mu bliskich, ale wkładania mu w usta wypowiedzi sprzecznych z jego poglądami
Warto o tych zagrożeniach pamiętać i stawiać w edukacji na etykę, etyczność zachowań w przestrzeni społecznej i w cyberprzestrzeni.
Jak dyskutować o AI z uczniami?
Sztuczna inteligencja to nowe zjawisko, wokół którego jest potrzebna rozmowa. Dariusz Martynowicz zachęca, aby przeprowadzić taką debatę z uczniami i spisać wszystkie szanse i zagrożenia widziane przez nich w sztucznej inteligencji.
Metodą, jaką można wykorzystać przy takiej dyskusji, jest Sześć Myślowych Kapeluszy Edwarda de Bono. Jak można ją przeprowadzić? Podzielić klasę na kilka grup, w których każda zbiera informacje o sztucznej inteligencji tylko w określonym obszarze i biorąc pod uwagę konkretne nastawienie, tj:
- biały kapelusz zbiera informację o sztucznej inteligencji, nawiązując wyłącznie do faktów i liczb.
- żółty kapelusz, myśląc o sztucznej inteligencji, wcieli się w optymistę, konstruktora wykorzystujacego sztuczną inteligencję.
- czarny kapelusz dokona wyłącznie konstruktywnej krytyki.
- czerwony kapelusz włączy świat emocji, intuicji i uczuć związanych ze sztuczną inteligencją, co ona w nas budzi, jak się z nią czujemy.
- zielony kapelusz, uruchamiając myślenie kreatywne, może przedstawić jakieś pomysły, alternatywy, do czego sztuczną inteligencję wykorzystać.
- niebieski kapelusz przedstawi szerokie spojrzenie na problem.
W całym zjawisku sztucznej inteligencji potrzebne jest stanowisko nauczyciela, który nie będzie wyłącznie straszyć, ale pokaże też różnego rodzaju szanse i możliwości, z których my jako nauczyciele i uczniowie możemy korzystać.
Takie dyskusje, dłuższe debaty na temat sztucznej inteligencji są niezwykle potrzebne.
5-minutową pogawędką czy skwitowaniem tematu słowami “nie będę już zadawać prac domowych, bo i tak odpowiedzi spiszecie z ChatGPT” ani nie rozwiążemy problemu, ani nie będziemy się też zbliżać do młodych ludzi a propos ich potrzeb.
Praktyczna część webinaru o sztucznej inteligencji
Myśląc o narzędziach do sztucznej inteligencji, powinniśmy zawsze zastanowić się nad ich wykorzystaniem. Jak dane narzędzie może mi pomóc w przekazaniu wiedzy? Jak mogę je wykorzystać do urozmaicenia moich lekcji? Co może zaciekawić moich uczniów? Co ułatwi mi przygotowanie zajęć, a moim uczniom przyswojenie wiedzy z danego zakresu?
Bez takiej refleksji nie możemy mówić o wykorzystaniu technologii w edukacji. Bez takiego podejścia nie będziemy umieli nauczać etycznego korzystania z nowinek przez naszych podopiecznych.
Czaty.
Głównymi graczami na tym polu są ChatGPT, którym ponad rok temu OpenAI kompletnie wywrócił reguły gry do góry nogami. Jego głównymi konkurentami są stworzony przez Google Bard oraz dwa produkty ze stajni Microsoftu – wzmocniona sztuczną inteligencją wyszukiwarka internetowa Bing oraz AI asystent (czat) — Copilot.
A jak wyglądają one w praktyce? Oto przykłady wykorzystania czatów z AI w edukacji:
1. Na lekcji można uruchomić Czat GPT lub wyszukiwarkę Bing i zadać konkretne pytanie, które stanie się punktem wyjścia do omówienia z uczniami i uczennicami danego aspektu.
Dariusz Martynowicz pokazał uczestnikom to na przykładzie polecenia “Wypisz dziesięć rzeczy, które warto wziąć pod uwagę, gdy charakteryzuje się dzieło sztuki”.
Jak zareagował na to Bing? Czat wypisał po kolei, co jest ważne przy takiej analizie dzieła sztuki. Teraz można podzielić klasę na dziesięć zespołów, gdzie każdy z nich analizuje jeden z aspektów tego tematu.
- Do prowadzenia lekcji można wykorzystać również quizy stworzone przez czaty z AI.
Tutaj nasz prowadzący wykorzystał ChatGPT, wprowadzając następujące polecenie: “Stwórz quiz składający się z 10 pytań, które będą dotyczyć środków stylistycznych takich jak: epitet, metafora, porównanie, personifikacja, hiperbola. Każde pytanie ma mieć cztery wersje odpowiedzi”.
Drugim przykładem quizu, który ChatGPT przygotował w ciągu sekund podczas webinaru, było zadanie stworzenia zgadywanki o skutkach II wojny światowej ze szczególnym uwzględnieniem skutków dla Polski. Ten quiz miał zawierać 5 pytań.
- Czaty z AI mogą też posłużyć do stworzenia slajdów prezentacji.
Przykładowe polecenie podczas webinaru brzmiało “Stwórz 10 slajdów prezentacji dotyczących życia i działalności Newtona”. Chwilę potem czat podsuwa nam tytuły slajdów i ich krótkie rozwinięcie, które może pomóc w przygotowaniu właściwej prezentacji.
Aplikacje
Do wykorzystania w edukacji mamy mnóstwo aplikacji wspieranych przez sztuczną inteligencję. Dzięki nim możemy urozmaicić prowadzenie lekcji. W jaki sposób?
- Możemy zabrać naszych uczniów i uczennice do świata sztuki malarskiej, pokazując ich portrety namalowane w stylu wybranych artystów plastyków.
- Lekcje geografii mogą być prowadzone z pokazaniem konkretnych miejsc nie tylko na mapie świata, ale na zdjęciach i filmikach, umieszczając w omawianym otoczeniu.
- Możemy zaprojektować fascynujące lekcje historii, gdzie wybrani uczniowie i uczennice będą przedstawiani w strojach danej epoki.
- Na lekcjach języka polskiego wizerunek Jana Kochanowskiego może czytać klasie Treny.
Dariusz Martynowicz podczas webinaru zademonstrował kilka możliwości działania sztucznej inteligencji. Nauczyciele mogą czerpać z tych narzędzi, intrygując i pobudzając kreatywność klasy. Każda lekcja może stać się, poza przekazaniem wiedzy, fascynującą podróżą, której uczniowie i uczennice nie będą chcieli przegapić.
Canva
W Canvie wszyscy nauczyciele mogą założyć sobie bezpłatnie konto. W programie wystarczy wybrać opcję Nauczyciele i szkoły i przesłać zeskanowane zaświadczenie od dyrektora szkoły potwierdzające,że jest się pracownikiem tej placówki. Jeżeli nauczyciel posiada adres mailowy z domeną edu, to Canva automatycznie staje się opcją bezpłatną dla edukacji.
W Canvie można wygenerować zdjęcia i filmy za pomocą sztucznej inteligencji. W pasku po prawej stronie wchodzimy w Aplikacje i wybieramy Magiczne multimedia. W okienku opisujemy, co chcemy stworzyć, i wybieramy z dostępnych możliwości np. film, zdjęcie, akwarelę.
Podczas webinaru Dariusz Martynowicz dał AI zadanie stworzenia wizerunku Pana Kleksa, posługując się opisem: Starszy człowiek, który ma kolorową brodę, kolorowe piegi, okulary. Jest ubrany w kolorowy garnitur.
Można w ten sposób urozmaicić prowadzenie lekcji dotyczącej chociażby literatury.
Inną możliwością jest dodanie prezentera do filmu. Aby to uzyskać, w polu tekstowym dodajemy tekst, który ma być powiedziany przez wybraną osobę. Zaznaczamy w jakim języku jest wypowiedź i generujemy film, w który wybrany prezenter mówi słowa, które wpisaliśmy w polu.
AI daje nam również możliwość wgrania zdjęcia wybranej osoby. Załóżmy, że przesyłamy do aplikacji wizerunek Adama Mickiewicza, a ponieważ w polu mamy możliwość wpisania 8000 słów, to na lekcji języka polskiego uczniowie mogą zobaczyć, jak sam autor recytuje Odę do Młodości albo balladę Pani Twardowska.
Prezo
W Aplikacji Prezo możemy tworzyć swoje prezentacje albo strony. Istotne jest, aby dobrze opisać, czego potrzebujemy w takiej prezentacji.
W podanym podczas webinaru przykładzie w kilka chwil powstała prezentacja zawierająca slajdy ze zdjęciami i wyjaśnieniem procesu, faz oraz wpływu człowieka na fotosyntezę.
Dariusz Martynowicz podkreśla jednak, że w tej aplikacji niezwykle istotne jest, aby szczegółowo opisać polecenie, bo tylko dzięki temu AI zrozumie, czego potrzebujemy.
MyHeritage
Aplikacja MyHeritage, korzystając ze sztucznej inteligencji i naszych przykładowych 10 zdjęć, potrafi przedstawić, jak wyglądalibyśmy jako prehistoryczni myśliwi, egipscy królowie, czy żołnierze wojny secesyjnej.
Nic tak nie działa na wyobraźnię czy koncentrację, jak zaangażowanie uczniów w temat dotyczący na przykład starożytności.
MyHeritage może nam w tym pomóc i przygotowując temat, możemy stworzyć galerię zdjęć starożytnych myślicieli i filozofów, wykorzystując wizerunek nauczyciela czy uczniów, którzy chcą się zobaczyć w takiej odsłonie.
Dariusz Martynowicz przekonuje, że jego uczniowie szybciej uczą się różnych pojęć czy dat, jeśli na zdjęciach to oni są rzymskimi legionistami.
Skybox
Skybox to aplikacja, w której można tworzyć obrazy panoramiczne. Aplikacja pokazuje nam obraz na podstawie wpisanego w polu polecenia. Wybieramy styl spośród m.in.: realistyczny, fantazja, futurystyczny, surrealistyczny i czekamy, aż AI wygeneruje obraz 360°.
Pierwsza próba stworzenia kolorowej klasy z ze skrzydlatymi książkami, smokami i żywymi zwierzętami niestety nie należała do udanych. Dlatego posiłkując się tłumaczem, nasz przewodnik po świecie nowych technologii zażyczył sobie stworzenie A colorful school with live animals and dragons. Tutaj, efekt był zadowalający.
Loonapix
Loonapix również rozbudowało się o narzędzia wspomagane sztuczną inteligencją. Można tu na przykład w szybki sposób usunąć tło ze zdjęcia. Będzie to pomocne, gdybyśmy chcieli razem z klasą stworzyć jakiś plakat.
Innym narzędziem w tej aplikacji jest Sztuka fotograficzna, dzięki której możemy przerobić nasze zdjęcie na dowolny styl.
Z tak przerobionym zdjęciem możemy robić różne animacje. Mogą być one później wykorzystywane w przypadku np. dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Możemy tu używać różnych efektów tła i twarzy.
Replicate
Replicate to aplikacja, dzięki której możemy wygenerować zdjęcie na podstawie dodanego opisu.
Narzędzia sztucznej inteligencji mogą w jakimś wymiarze nasz świat zdominować, ale niewątpliwie widać, że w dużej mierze jest to póki co zabawa. Dużo zależy od nas, jako nauczycieli, jak te narzędzia w edukacji wykorzystamy, do czego zachęcam.
Kilka słów zakończenia
Garść metodologii przedstawionej podczas webinaru to zaledwie preludium tego, co może się pojawić w niedalekiej przyszłości. Aplikacje wspierane sztuczną inteligencją są już powszechnie dostępne, a ich liczba stale rośnie. Do tego zakres działania się rozszerza, a oferowane rozwiązania są coraz bardziej zbliżone do oczekiwań użytkownika.
Świat nowych technologii, a tym samym sztucznej inteligencji rozwija się w tempie błyskawicznym. Warto, aby nauczyciele i nauczycielki śledzili oferowane produkty. Podążanie z duchem czasu zbliży ciało pedagogiczne do uczniów śledzących nowinki, a przede wszystkim może wspierać etyczne wykorzystanie tych narzędzi. Uwrażliwić uczniów i uczennice, co znaczy mądrze i z refleksją korzystać z technologii.
Zachęcam, żeby wybrać jedno narzędzie, z którego Państwo skorzystacie, i zastanowić się, do czego można je wykorzystać. Bo przede wszystkim trzeba wiedzieć, w jakim zakresie może nam służyć. Bez tego nawet jeśli wymyślimy nowe, najlepsze narzędzie sztucznej inteligencji, nie będzie ono miało znaczenia.
Loading...
