e-Learning daje olbrzymie możliwości. Jednocześnie prowadzenie lekcji w trybie zdalnym wciąż sprawia wiele problemów. Jak zagwarantować, by były angażujące i interesujące dla uczniów?
Początek nowego roku to znakomity czas na wprowadzanie zmian i zdobywanie nowych umiejętności. Wiele wskazuje przy tym na to, że również w najbliższym okresie znaczna część edukacji będzie wykorzystywać kanały online. Choć nic nie jest w stanie zastąpić bezpośredniego kontaktu z uczniami, warto zwrócić uwagę na możliwości, jakie oferuje e-Learning, i rozbudować swój warsztat. Dzięki temu zajęcia zdalne będą zdecydowanie bardziej efektywne! Warto uczyć się od najlepszych. Zapraszamy do zapoznania się z nagraniem i relacją z webinaru z Dariuszem Martynowiczem – najlepszym nauczycielem 2021 roku!
Table of Contents
Kreatywne lekcje wymagają kreatywnych nauczycieli
Podczas lekcji online konieczne staje się wyważenie pewnych kwestii – z jednej strony jest oczywiście realizacja podstawy programowej, która w niektórych obszarach, choć nie zawsze, przenika się z rozwijaniem kompetencji kluczowych, z drugiej są to metody pozwalające na prowadzenie zajęć. Te różnią się natomiast w zależności od wielu czynników, w tym między innymi wieku uczniów.
Dariusz Martynowicz
To, że zajęcia odbywają się online, nie może oznaczać, że w ich trakcie brakuje kreatywności. Rola nauczyciela nie sprowadza się wyłącznie do wygłoszenia pogadanki i zaprezentowania interaktywnych materiałów. Konieczne jest wykorzystanie dodatkowych możliwości i angażowanie uczestników.
Podejście do nauki zdalnej musi przy tym różnić się od tego, które towarzyszy nam podczas standardowych zajęć stacjonarnych. Wielu nauczycieli ma chociażby problemy z weryfikacją wiedzy uczniów. Jest to dużo trudniejsze niż w standardowych warunkach. Nie musi jednak oznaczać konieczności rezygnacji z tego ważnego elementu. Wymaga przy tym lepszego przystosowania i zmiany postrzegania procesu przekazywania wiedzy.
Radość z edukacji
FUN to bardzo istotne słowo w procesie edukacji. Nie wolno przy tym utracić radości nie tylko ucząc się, ale także ucząc innych.
Nauka przez zabawę jest bardzo skuteczna. Dariusz Martynowicz podkreśla, że w edukacji istotne są różne rodzaje funu:
- Zmysłowy: oparty na silnych bodźcach zmysłowych – audio, wideo, przeżyciach.
- Społeczny: oparty na relacjach społecznych pomiędzy ludźmi.
- Fantasy: oparty na nowym, fascynującym świecie, w który należy uwierzyć.
- Odkrywczy: oparty na odkrywaniu świata, elementów, gry.
- Narracyjny: oparty na ciekawej historii, którą chcemy poznać do końca.
- Pole do popisu: oparty na mechanizmach, które pozwalają uczniom się wykazać.
- Wyzwanie: oparty na coraz trudniejszych wyzwaniach do pokonania.
- Odmóżdżający: oparty na bezmyślnej rozgrywce.
Zastosowanie funu pozwoli uczniom na rozwinięcie swoich kompetencji i zaangażowanie w naukę. Podczas nauczania zdalnego bardzo ważna jest przy tym kreatywność. Z drugiej strony – choć nie lubimy tracić czasu – skuteczny może być również fun odmóżdżający, zwłaszcza w sytuacjach, w których uczniowie są zmęczeni i potrzebują chwili odpoczynku.
To było dla mnie spore wyzwanie. Początkowo sądziłem, że podczas nauczania zdalnego muszę dominować nad uczniami i kontrolować ich, aby zapewnić odpowiedni przebieg lekcji. Szybko zobaczyłem, jak wielkim atutem podczas edukacji zdalnej jest oddanie uczniom przestrzeni.
Dariusz Martynowicz
Otwarty umysł niezbędny do nauki
Podczas edukacji zdalnej kluczowe jest zapewnienie warunków pozwalających na motywowanie uczniów. Te natomiast obniżają trzy czynniki:
- Nudne lekcje
- Trudny materiał
- Niesprawiedliwe ocenianie
Duże problemy wiążą się z tym trzecim aspektem. Jak sprawiedliwie oceniać uczniów w trakcie pracy zdalnej?
Praktycznie zupełnie zrezygnowałem z tradycyjnie rozumianych sprawdzianów i kartkówek. Zastąpiłem je głównie pracą projektową, twórczą. Lepiej, żeby uczniowie nauczyli się czegoś przez doświadczenie i badanie. W przypadku standardowych form sprawdzania wiedzy nigdy nie mamy pewności co do samodzielnej pracy, a blokady dostępne w systemach nie są skuteczne. Edukacja zdalna zmieniła moje podejście do oceniania.
Dariusz Martynowicz
Skuteczne angażowanie uczniów
Warto jak najczęściej oddawać głos uczniom. Nauczyciel powinien skupiać się na weryfikacji postępów, rozszerzaniu perspektywy i na wspólnej nauce wynikającej również z popełnianych przez nich błędów. Jego rolą nie jest jednak prowadzenie kompleksowego wykładu przez całą jednostkę lekcyjną. Obowiązuje to zarówno w trybie stacjonarnym, jak i zdalnym. W tym drugim przypadku zyskuje jeszcze większe znaczenie.
Uczniów nie należy stawiać w roli kogoś, kto wypełnia kartę pracy. Nawet wtedy, kiedy przyjmuje postać atrakcyjnej sketchnotki z polami do wypełnienia. Lepszym pomysłem okaże się poproszenie ich o samodzielne przygotowanie takiego modelu. Dzięki temu będą jeszcze bardziej zaangażowani i wcielą się w rolę twórców. Ich przygotowanie może odbywać się w ramach lekcji zdalnej, ale bez wykorzystania komputera. Wystarczy poprosić uczniów o zastąpienie go kartką papieru i mazakiem.
Zamienianie lekcji zdalnej w wykład jest bardzo frustrujące zwłaszcza dla nauczycieli i uczniów, którzy są zaangażowani i lubią, kiedy coś się dzieje. Warto poszukiwać więc rozwiązań, które zaangażują uczniów i pozwolą im na branie aktywnego udziału w zajęciach.
Dariusz Martynowicz
Metoda 5 E
Wysoką skutecznością wyróżnia się metoda aktywizująca 5 E, której korzenie sięgają aż do lat 60. XX wieku. Z jej pomocą można przygotować angażujące lekcje pozwalające na efektywne przekazywanie wiedzy i angażowanie uczniów.
Źródło: https://ngss.sdcoe.net/Evidence-Based-Practices/5E-Model-of-Instruction
Na samym początku należy zrobić coś, co maksymalnie zaangażuje ucznia. Można w tym celu skorzystać np. z rekwizytu, mema czy nagrania, dobierając je odpowiednio do grupy wiekowej. W charakterze podsumowania warto zadać uczniom pytania, jakie cele lekcji zauważają i co mogą zrobić, aby je osiągnąć.
Następnie trzeba stworzyć przestrzeń do bezpośredniego zaangażowania. Sprawdzi się więc np. model pracy projektowej – zarówno indywidualnej, jak i grupowej. W tym celu przydatna może okazać się chociażby funkcja podpokojów.
Po tym etapie przychodzi czas na zaprezentowanie efektów pracy – mogą to zrobić np. przedstawiciele grup lub wszyscy uczniowie.
Przychodzi czas na rozszerzenie perspektywy przez nauczyciela. Może przybrać formę np. krótkiego wykładu czy prezentacji.
Na samym końcu ma miejsce ewaluacja. W pewien sposób spaja także zajęcia klamrą, ponieważ wstępnie występuje już po etapie zaangażowania. Jej celem jest nauczenie odpowiedzialności za własny proces uczenia się. Nauczyciel powinien odnieść się do niej indywidualnie, obserwując, w jaki sposób uczniowie stawiają sobie cele i jak je realizują.
Skuteczne angażowanie uczniów, czyli 5E w praktyce
Działania aktywizacyjne mogą przybrać bardzo różną postać. W tym celu można wykorzystać różne narzędzia i formuły. Należą do nich:
- Demonstracja,
- Burza mózgów
- Kawał
- Mem,
- Zdjęcie,
- Energeizery.
W następnym kroku należy przejść do etapu badania i doświadczania, podczas którego uczniowie bezpośrednio zaangażują się w zagadnienie. Można wykorzystać różne formuły. Świetne rezultaty przynosi interdyscyplinarność umożliwiająca wykorzystanie wiedzy zdobywanej podczas innych zajęć. W ten sposób możliwe jest połączenie nawet pozornie tak odległych od siebie dziedzin jak język polski i matematyka.
Musimy zrobić coś, co odchodzi od klasycznej formuły: przeczytaj i zrób zadanie ze strony 56. Warto zachęcać do pracy projektowej. Dzięki skutecznym narzędziom elementy projektowe nie muszą zabierać zbyt wiele czasu – mogą trwać nawet kilkanaście minut. Dobrym przykładem takiej aktywności jest np. przygotowywanie memów.
Dariusz Martynowicz
Oczywiście w trakcie demonstracji efektów pracy nauczyciel nie powinien jedynie biernie słuchać – musi z jednej strony zauważać zalety, z drugiej także diagnozować i korygować błędy. Jego następnym zadaniem jest rozszerzenie perspektywy. Może mieć miejsce na przykład w trakcie kolejnej jednostki lekcyjnej, ale także stać się przedmiotem zadania domowego.
Narzędzia, które możesz wykorzystać podczas zajęć
Skuteczne prowadzenie zajęć online nie będzie możliwe bez wykorzystania dodatkowych narzędzi. Oto niektóre rozwiązania, które poleca Dariusz Martynowicz:
Nearpod: to wielki kombajn dla nauczyciela. Można w nim przygotować lekcję, w której slajdy prezentacyjne przeplatają się z elementami aktywizującymi uczniów. Pozwala między innymi na zadawanie pytań otwartych na podstawie zaprezentowanego filmu, umieszczanie pytań w jego trakcie, tworzenie quizów czy tablic do współpracy. Sprawdzi się zarówno w pracy na żywo, jak i w przypadku zadań domowych. Można również korzystać z możliwości rzeczywistości rozszerzonej i np. przenosić uczniów do wirtualnych lokacji. Co ważne, najważniejsze funkcje narzędzia nauczyciele mogą wykorzystywać bezpłatnie.
ClassTools Breaking News: generator breaking newsów, znanych z programów informacyjnych, może przydać się do tworzenia atrakcyjnych grafik ułatwiających uczniom zapamiętywanie pojęć. Wystarczy wybrać zdjęcie i wprowadzić tekst, który pojawi się na pasku. To dobry sposób na uatrakcyjnienie zajęć i zaangażowanie uczniów.
Wordart: to darmowe i proste narzędzie służące do tworzenia chmur wyrazowych. Należy jedynie wybrać kształt chmury, wprowadzić słowa i sformatować je zgodnie z uznaniem. Pozwoli to na przygotowanie atrakcyjnej wizualizacji, którą następnie można pobrać i umieścić np. w prezentacji.
Mentimeter: narzędzie pozwala na tworzenie prezentacji z pojawiającą się w czasie rzeczywistym informacją zwrotną. Umożliwia więc szybkie angażowanie nawet sporej grupy użytkowników i natychmiastowe otrzymanie informacji istotnych dla poprawy jakości kształcenia.
Lekcje mogą być fascynujące zarówno w trybie offline, jak i online. Oczywiście zarówno lekcję stacjonarną, jak i wirtualną można także popsuć. Warto poszukiwać metod na interaktywne angażowanie uczniów, jednak należy także uważać, aby wykorzystanie aplikacji nie zdominowało lekcji.
Dariusz Martynowicz
Kim jest prelegent?
Dariusz Martynowicz – nauczyciel języka polskiego w Małopolskiej Szkole Gościnności w Myślenicach, członek grupy SUPERBELFRZY RP, edukator, trener. Dyrektor Niepublicznej Placówki Doskonalenia Nauczycieli Centrum Edukacji i Rozwoju PROGRESOWNIA. Fascynat kreatywności i nowoczesnych technologii. Wpisany na prestiżową listę 100 Szerokiego Porozumienia na Rzecz Umiejętności Cyfrowych za szczególny wkład w podnoszenie kompetencji cyfrowych nauczycieli. Wyróżniony nagrodą specjalną w konkursie im. I. Sendlerowej „Za naprawianie świata”. Człowiek Roku 2020 „Gazety Krakowskiej” za rozsądne i sensowne zmiany w polskiej edukacji. W 2021 roku uhonorowany tytułem Nauczyciela Roku.
Loading...
